Nowe wyzwania i ograniczenia, z którymi muszą się dziś mierzyć organizacje pozarządowe, były przedmiotem spotkania Komitetu Dialogu Społecznego KIG 27 marca 2019 r. Inspiracją do dyskusji stało się opracowanie Kuby Wygnańskiego „Trzeci sektor i inni”, poświęcone relacjom organizacji pozarządowych z partnerami.
Debatę, którą prowadziła Magdalena Rigamonti, dziennikarka „Dziennika Gazety Prawnej”, otworzył Konrad Ciesiołkiewicz. Przewodniczący Komitetu Dialogu Społecznego KIG przypomniał, że misją Komitetu jest kształtowanie życia publicznego poprzez formowanie idei oraz promowanie dialogu, rozumianego w kategoriach interpersonalnych oraz instytucjonalnych (dialog jako „kompetencja” instytucji).
Następnie wystąpił Kuba Wygnański, jeden ze współtwórców trzeciego sektora w Polsce, który duży nacisk położył na kwestię „architektury społeczeństwa obywatelskiego”. Podkreślił m.in. znaczenie poziomu „molekularnego”, który odnosi się do zaangażowania każdego obywatela. Mówiąc o poziomie lokalnych wspólnot, Wygnański zwrócił uwagę na budowanie kapitału społecznego w oparciu o „braterstwo” (w polskiej tradycji: „solidarność”) oraz umowę społeczną. Wśród zagrożeń dla trzeciego sektora wymienił między innymi „uberyzację”, polegającą na przekonaniu, że instytucje mogą zostać zastąpione przez spontaniczne działania prowadzone w mediach społecznościowych.
Michał Braun, pełnomocnik Gabinetu Cieni PO ds. społeczeństwa obywatelskiego, polemicznie odniósł się do tematu uberyzacji. Podkreślał, że media społecznościowe mają do spełnienia pozytywną rolę, np. poprzez umożliwianie prowadzenia akcji crowdfundingowych. Braun, który jest również radnym w Kielcach, zwrócił uwagę na nowe tendencje w obszarze samoorganizacji społecznej, czego wyrazem jest niespotykany do tej pory w Kielcach rozkwit ruchów społecznych i osiedlowych.
Również profesor Marek Rymsza, doradca Prezydenta RP ds. polityki społecznej i sektora non-profit, zwracał uwagę na zdolność do organizowania się jako jeden z wyznaczników społeczeństwa obywatelskiego. Stwierdził, że trzeci sektor ulega dziś degradacji, ponieważ poddaje się „stechnokratyzowaniu” oraz „uprojektowieniu”. Zdaniem profesora największym zagrożeniem dla społeczeństwa obywatelskiego jest polaryzacja polegająca na redukowaniu wszystkich relacji społecznych do podziałów partyjnych i na kategoryzowaniu ludzi na swoich i obcych. Tymczasem obywatelskość jest zaprzeczeniem wykluczenia, a jej istotę wyraża sformułowanie: krytykuję i współpracuję.
Róża Rzeplińska, prezeska Stowarzyszenia 61, założycielka MamPrawoWiedziec.pl, najmocniej akcentowała potrzebę prowadzenia edukacji obywatelskiej. Zwracała również uwagę, że biznes zaczyna rozpoznawać w organizacjach pozarządowych instytucje zajmujące się zdrowiem życia publicznego. I właśnie to – jak powiedziała na zakończenie debaty – jest głównym celem trzeciego sektora: dobre życie publiczne.
Konkluzje z debaty „NGO a dialog społeczny – projektowanie przyszłości”
Publikacja „Trzeci sektor i inni” Kuby Wygnańskiego do pobrania tutaj
