Jak zarządzać ruchami migracyjnymi z korzyścią dla długofalowych interesów państwa? To pytanie, które po tzw. kryzysie migracyjnym z 2016 roku zadajemy sobie coraz częściej. W przyszłości kwestie migracji mogą stać się wiodącym tematem w polskiej i europejskiej polityce, który będzie nadawał ton debacie publicznej. By sprostać temu wyzwaniu, już dziś potrzebujemy kompleksowej polityki migracyjnej, która pozwoli nam przekształcić problem w impuls do rozwoju.
1 grudnia w siedzibie Centrum Analiz Międzynarodowego Instytutu Społeczeństwa Obywatelskiego, odbył się wykład Witolda Klausa, profesora w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, współpracownika Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego oraz członka zarządu Stowarzyszenia Interwencji Prawnej. Tematem wykładu była polska polityka migracyjna. Spotkanie rozpoczął przewodniczący Komitetu Dialogu Społecznego KIG dr Konrad Ciesiołkiewicz, który przedstawił głównego gościa i podkreślił, że w świetle sytuacji na granicy wschodniej temat wystąpienia jest dziś niezwykle aktualny i szczególnie istotny dla nas wszystkich.
Na początku wykładu prof. Witold Klaus podkreślił, że polityka migracyjna powinna przede wszystkim być oparta na wartościach takich jak prawa człowieka oraz niezbywalna godność każdej osoby. „O migracjach nie trzeba mówić językiem strachu, wykluczenia i rąk do pracy. Nie powinnyśmy patrzeć na migrantów przez pryzmat zagrożenia i ekonomii” – mówił badacz. Zamiast tego należy skupić się na pozytywnych aspektach migracji. Polityka powinna być zbudowana w taki sposób, by dostrzegać potencjały osób, które przyjeżdżają do Polski. „Wierzymy, że Polska z naszymi doświadczeniami może znaleźć się w europejskiej awangardzie, jeśli chodzi o migrację. Jako państwo, które się przeradza z państwa emigracyjnego w imigracyjne możemy w to wnieść coś nowego” – dodał prof. Klaus.
Państwo powinno promować przede wszystkim legalne wjazdy do Polski, niezależnie od typu migracji, tak by uniknąć niekontrolowanego przekraczania granic. Migranci powinni mieć również bezwzględne prawo do ubiegania się o ochronę międzynarodową i prawo do przesiedlenia, jeśli grozi im niebezpieczeństwo – kontynuował ekspert. Procedury administracyjne, powinny traktować ich podmiotowo, ale powinny być także szybkie i proste, a decyzje niepodejmowane arbitralnie i poddawane kontroli sądowej. Osoby, które znajdą się w Polsce powinny przede wszystkim czuć się bezpiecznie – na wielu poziomach, osobistym, prawnym i socjalnym.
Ludzie migrujący do Polski powinni być także szybko włączani do polskiego społeczeństwa, rynku pracy i systemu edukacji – najpierw na poziomie samorządowym, a następnie ogólnopolskim. By umożliwić przybyszom funkcjonowanie, nie tylko w sensie formalno-prawnym, niezbędne jest zbudowanie wspólnoty, która powinna być silna w swej różnorodności i wspólnie wyznawanych wartościach, opartych na zasadach demokratycznego państwa prawa. Problemy z adaptacją – w równej mierze co uchodźców – dotyczą także osób powracających do Polski z emigracji. O nich również musimy pamiętać.
Prof. Witold Klaus podkreślił, że dla zrozumienia problemu migracji niezmiernie istotny jest również kontekst – żyjemy w czasach globalnego kryzysu migracyjnego spowodowanego katastrofą klimatyczną, konfliktami zbrojnymi i nierównościami społecznymi. Nie dostrzega tego jednak większość państw skupionych wyłącznie na własnych granicach. Potrzebujemy dziś globalnej solidarności. Z jednej strony współpracy wewnątrz Unii Europejskiej – wspólnej polityki migracyjnej i wzajemnego wsparcia, a z drugiej wzmocnienia państw Globalnego Południa, które są dziś źródłem migrantów uciekających przed prześladowaniami i szukających lepszego życia. Kluczową rolę do odegrania w tym procesie ma również biznes oraz organy państwa zajmujące się jego kontrolowaniem. Musimy zadbać szczególnie o to, by nie dochodziło nadmiernej eksploatacji pracowników i zasobów w krajach pochodzenia migrantów ani wykorzystywania ich przez agencje pośrednictwa pracy w naszym kraju. „Zacznijmy myśleć i planować, bo i tak będziemy musieli się z tym tematem zmierzyć” – spuentował swoje wystąpienie prof. Witold Klaus.
Fotorelacja ze spotkania:
