Właściwie prowadzony dialog społeczny pełni wyjątkową rolę w budowaniu polityki społecznej i gospodarczej państwa. Jednocześnie jego kondycja świadczy o jakości funkcjonującego systemu demokratycznego oraz kształtuje – a zarazem definiuje – kulturę polityczną. Po zapaści w 2013 roku, w Polsce zauważamy stopniowy wzrost znaczenia tej formy komunikacji między partnerami społecznymi. Szczególnie ważna jest działalność Rady Dialogu Społecznego.
Rada Dialogu Społecznego zastąpiła w 2015 roku Trójstronną Komisję ds. Społeczno-Gospodarczych. Stanowi pole współpracy przedstawicieli trzech grup: pracodawców, pracowników oraz władzy.
Daje im szerokie możliwości do dyskusji, a w porównaniu z Komisją Trójstronną, dzięki poszerzonym kompetencjom, odgrywa także zdecydowanie większą rolę. Na korzystną zmianę charakteru tego forum wpływ miały zmiany budżetowe i organizacyjne, zwiększenie podmiotowości – między innymi dzięki patronatowi Prezydenta RP – oraz wyznaczenie ambitnych celów. Działalność Rady ma prowadzić do stałego rozwoju wzajemnych relacji, wpływać na konkurencyjność i spójność społeczną, dążyć do poprawy jakości polityk oraz strategii społeczno-gospodarczych, a przede wszystkim dawać szansę osiągnięcia kompromisowych propozycji.
W ramach RDS tworzone są zespoły problemowe i doraźne, odbywają się liczne spotkania z ekspertami, posiedzenia prezydium, formują się Trójstronne Zespoły Branżowe. Ich zadaniem jest znalezienie właściwych rozwiązań, które dotyczą np. transportu drogowego czy rynku pracy, czyli także tych obszarów, na których zauważamy rozbieżność interesów. Owocem prac Rady są wydawane uchwały – dotyczące podejmowanej problematyki. Opiniuje ona również projekty ustaw oraz projekty innych aktów prawnych. Za prawidłowe funkcjonowanie organizacyjne odpowiada Biuro Rady Dialogu Społecznego.
Do pozytywnych efektów funkcjonowania Rady zaliczyć można wypracowywanie wspólnych stanowisk w wielu obszarach, sygnalizowanie problemów i przygotowywanie podłoża pod zmiany systemowe, a także aktywizację partnerów społecznych i przedstawicieli administracji państwowej na poziomie lokalnym – dzięki tworzeniu Wojewódzkich Rad Dialogu Społecznego.
Rada nieustannie musi mierzyć się z wieloma wyzwaniami. Te najważniejsze to: zapowiedzi przeglądu ustawy o RDS, określanie kolejnych celów i zakresu prac Rady, niskie uzwiązkowienie polskiego społeczeństwa – a co za tym idzie – ograniczona reprezentatywność. Pewne kontrowersje powoduje wyłączanie rolników z dialogu społecznego, a prace dodatkowo utrudnia polaryzacja poglądowa członków RDS.
Działalność Rady i kondycję dialogu społecznego w Polsce podsumował w swojej prezentacji profesor Krzysztof Jasiecki – naukowiec Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, ekspert Komitetu Dialogu Społecznego. Profesor przeanalizował ponadto te obszary funkcjonowania, które wymagają zdecydowanej poprawy. A o tym, że nie wszystko działa idealnie świadczą formujące się co jakiś czas protesty niektórych grup zawodowych, np. pielęgniarek czy nauczycieli. Przeszkodą w pracach Rady są przenoszone na jej forum animozje oraz przekonania polityczne, a także swobodna interpretacja reguł współdziałania – zwłaszcza przez rząd. Nie zawsze udaje się również pogodzić stronników konkretnych rozwiązań, którzy zastanawiają się wówczas w jaki sposób przeforsować własny interes z pominięciem zasad dialogu. Barierą zewnętrzną jest jednocześnie niska aktywność RDS w sferze publicznej, niewielka rozpoznawalność i ogólna niewiedza społeczeństwa dotycząca dialogu społecznego.
Należy zatem dołożyć wszelkich starań, by popularyzować dialog społeczny i podkreślać jego znaczenie. Zaangażowanie przyniesie wymierne korzyści: wpłynie na podniesienie poziomu debaty publicznej, pozwoli na określanie problematycznych obszarów przedmiotowych i doprowadzi do powstania cennych wskazówek dla prawodawców.
Prezentacja prof. Jasieckiego pt. Stan i wyzwania polskiego dialogu społecznego
do pobrania w zakładce Analizy/Raporty.