Na potrzeby prac programowych Grupy roboczej ds. dialogu w edukacji, przewodniczący Komitetu Dialogu Społecznego KIG dr Konrad Ciesiołkiewicz przygotował materiał roboczy poszukujący odpowiedzi na pytanie: Jak rozwijać i utrzymywać proekologiczną postawę wobec świata i nie zwariować? Powstał on z inspiracji prof. Collegium Civitas, Rolanda Zarzyckiego.
Na potrzeby opracowania autor przyjął, że za sformułowaniem „zwariować” stoi przede wszystkim wiele symptomów wskazujących na kryzys dobrostanu psychicznego, dysfunkcje i zaburzenia psychiczne mające swoje konsekwencje osobiste, społeczne, ekonomiczne i polityczne.
Z dokumentu dowiemy się m.in. czym jest postawa ekologiczna oraz jakie są podstawowe założenia związane ze zjawiskiem wypalenia osób ideowo zaangażowanych w sposób ponadprzeciętny, motywowanych względami aksjologicznymi.
Bazując na gruncie psychologii środowiskowej, postawę ekologiczną i jej pryncypia sformułować można w oparciu o następujące założenia:
- Człowiek i środowisko naturalne stanowią jedność.
- Zależność w relacji człowiek-środowisko jest dwustronna.
- Związek człowieka ze środowiskiem nie ma charakteru stałego ani statystycznego, ale przede wszystkim dynamiczny.
- Związek ten jest złożony, występuje na wielu poziomach funkcjonowania jednostki oraz społeczności i jest spójnym systemem wzajemnych zależności.
Proekologizm traktować należy nie tylko jako postawę, ale szerzej – jako kompetencję, na którą składają się trzy fundamentalne filary:
- Postawa – czynniki motywacji wewnętrznej i zewnętrznej, podzielane wartości i życiowe cele o strategicznym znaczeniu dla jednostki (wiara w istnienie dobra wspólnego jako takiego oraz przekonanie, że dbałość o środowisko naturalne jest jego fundamentem).
- Wiedza – niezbędny zakres informacji do zajmowania się danym zakresem wyzwań (znajomość mechanizmów globalnego ocieplenia i jakie rozwiązania ograniczają negatywne skutki zmian klimatycznych).
- Umiejętności – praktyczna zdolność wykonywania pewnych czynności (w tym: kompetencje w zakresie dialogu; stosowanie recyklingu; zmniejszenie zużycia energii w procesach technologicznych i korzystanie z alternatywnych źródeł energii.; krytyczne i refleksyjne myślenie; organizowanie się wokół kluczowych wartości).
W dokumencie autor prezentuje również koncepcję podmiotowości – zarówno jednostek, jak i zbiorowości osób zaangażowanych we wspólne działania – jako niezbędnego stanu przeciwstawiającego się alienacji jednostek i grup społecznych, ponieważ to jej deficyty prowadzą do zasygnalizowanych w tytule dysfunkcji psychospołecznych. Zjawisko podmiotowości łączy się z integralnością moralną oraz potrzebą odczytywania jej w sposób pozanormatywny. Uzyskanie elementarnej podmiotowości wydaje się być podstawą do dalszego poszukiwania rozwiązań instytucjonalnych dla postaw, a nawet szerzej – kompetencji proekologicznych.
Publikacja zawiera także propozycję modelu podejmowania działań instytucjonalnych w oparciu o nurt pedagogiki krytycznej, filozofię komunitaryzmu, a także personalizmu i filozofii dialogu. Przedstawione zostały również przewidywania w zakresie scenariuszy przyszłości w odniesieniu do troski o środowisko naturalne z uwzględnieniem bezprecedensowego doświadczenia pandemii COVID-19 i płynących z niego wniosków.
W rozważaniach dr Konrada Ciesiołkiewicza dominuje perspektywa społeczna, a aspekt jednostki przedstawiany jest przez pryzmat jej relacji wspólnotowych.
Zapraszamy do lektury opracowania.
Publikacja do pobrania tutaj:
