O roli rządów prawa, kryteriach sprawiedliwego ustroju gospodarczego oraz o związkach demokracji i religii rozmawiali paneliści podczas konferencji „Przyszłość demokracji. Encyklika Centesimus annus po 25 latach”. Spotkanie odbyło się na Uniwersytecie Warszawskim z okazji 25-lecia wydania przez Jana Pawła II encykliki „Centesimus annus”. Jednym z partnerów wydarzenia był Komitet Dialogu Społecznego KIG. Przewodniczący Maciej Witucki wziął udział w dyskusji dotyczącej demokracji i gospodarki.
Główna teza spotkania to przekonanie, że encyklika „Centesimus annus” była i jest inspiracją zarówno dla globalnej jak i dla lokalnej polityki społecznej. Wszystkie debaty były poszukiwaniem odpowiedzi na temat przyszłości demokracji w ujęciu związków z religią, państwem prawa i gospodarką. W panelu dotyczącym demokracji i gospodarki prelegentami byli: prof. Aniela Dylus (UKSW), dr hab. Tomasz Dołęgowski (SGH) oraz Maciej Witucki (KDS).
Demokracja
Na wstępie prof. Aniela Dylus przypomniała, że proces demokratyzacji jest splotem różnych okoliczności i przyczyn, nie ma jednego wspólnego czynnika – oczywistym jest więc, że między demokracją Szwajcarii, Turcji i USA jest ogromna różnica. – W Polsce trudności gospodarcze były tylko jedną z przyczyn upadku komunizmu i narodzin demokracji. Decydującym czynnikiem – według myśli Jana Pawła II – było niezadowolenie ludzi i naruszenia praw człowieka – mówiła prof. Dylus. Pojawia się tutaj pojęcie podmiotowości silnie obecne w nauczaniu Jana Pawła II. Jak podkreśla prof. Dylus trzeba pamiętać, że pomimo narastającej fali automatyzacji człowiek nie jest komputerem i nie można go sterować. Trzeba go natomiast zaangażować społecznie i nauczyć dialogu w modelu paktu społecznego – dzielenia zadań i partycypacji, a nie tylko tworzenia postulatów.
Globalizacja
W „Centesimus annus” globalizacja nie była określana negatywnie. Jan Paweł II zwracał jednak uwagę na zagrożenia, które niesie. Przestrzegał przed radykalną ideologią kapitalizmu i przeświadczeniem, że wszystko rozwiąże swoboda sił rynkowych. Jan Paweł II upomniał się o czuwanie nad realizacją praw ludzkich w dziedzinie gospodarki. I tą naukę z „Centesimuus anuus” należy przełożyć na rynek pracy – obecna sytuacja zakłada potrzebę elastyczności zarówno samej pracy jak również zasad jej zawierania (umów, prawa itp.), nie może to jednak odbywać się kosztem człowieka. Dr Tomasz Dołęgowski zwrócił uwagę, że obecnie za mało jest u nas dialogu społecznego oraz wychowania młodych ludzi do dialogu, do debaty i do współpracy – To powinna być nasza główna ambicja i przykład, który powinniśmy brać z Jana Pawła II. Nie tylko poprzez deklaracje, że szanujemy jego naukę ale również poprzez wdrażanie jej w życie i propagowanie. Często bowiem się zdarza, że poruszamy się jedynie na poziomie dumy z Jana Pawła II, nie wgłębiając się w treść nauczania – mówił.
Gospodarka
Przewodniczący Komitetu Dialogu Społecznego jako współczesny trend wymienił wpływ demokracji na gospodarkę. – Demokracja jest elementem wpierającym gospodarkę. Patrząc na przykład Polski wyraźnie widać przyspieszenie gospodarcze po wstąpieniu do NATO. Obecność Polski w pakcie północnoatlantyckim przełożyła się na percepcję inwestorów zagranicznych – mówił Maciej Witucki – Chiny musiały przynajmniej odrobinę zmienić swój system polityczny, bo inaczej konsumenci nie kupowaliby rzeczy wyprodukowanych za drzwiami reżimu – dodaje.
Wynika to ze świadomości konsumentów, którą trzeba cały czas wzmacniać. Łączy się to ściśle z tematami poruszanymi przez Jana Pawła II, czyli solidarność, wolność oraz podmiotowość człowieka i państwa. Współcześnie powinniśmy to odczytać jako budowanie dialogu. Ważna jest koncepcja rozmów i poszukiwań, bez oglądania się na innych – nie ma tutaj krajów uprzywilejowanych, kapitał społeczny dyskusji jest taki sam na całym świecie.
Konferencja „Przyszłość demokracji. Encyklika Centesimus annus po 25 latach” była częścią obchodów dwóchsetlecia Uniwersytetu Warszawskiego. Organizatorem był Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW oraz Instytut Politologii UKSW. Projekt powstał we współpracy z Komitetem Dialogu Społecznego KIG, Instytutem Tertio Millennio, Fundacją Konrada Adenauera oraz Collegium Interethnicum.
W debatach wzięli udział naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytetu w Bonn, Collegium Civitas, Instytutu Tertio Millennio, Szkoły Głównej Handlowej oraz przedstawiciel Komitetu Dialogu Społecznego.