Komitet Dialogu Społecznego KIG w ostatni poniedziałek, 21 listopada, zorganizował konferencję podejmującą temat sytuacji na polskim rynku pracy. Podczas spotkania zaprezentowany został raport dotyczący migracji zarobkowej Polaków, omówiono również najnowsze trendy w zarządzaniu oraz przeprowadzono dyskusję dotyczącą perspektyw rozwoju polskiego rynku pracy.
Konferencję otworzył Andrzej Arendarski – prezes Krajowej Izby Gospodarczej, który podkreślił na wstępie, że sytuacja na rynku pracy może być jednym z najważniejszych problemów hamujących rozwój Polski, ponieważ bez dobrze przygotowanego rynku nie będzie można wprowadzić odpowiednich zmian gospodarczych.
Komitet Dialogu Społecznego przyglądając się liczbom i raportom chce prowadzić dyskusję na temat potrzebnych procesów. Trzeba diagnozować problem i rozmawiać nad możliwościami jego rozwiązania. Dialog musi być jednak prowadzony na wszystkich poziomach – zarówno w ramach firmy: pracownik-pracodawca, jak również w ramach społeczeństwa: otoczenie-firma, i w końcu w ramach polityczno-regulacyjnych: biznes-rząd – dodał Maciej Witucki, przewodniczący Komitetu Dialogu Społecznego KIG.
Migracja Polaków
W kontekście sytuacji na polskim rynku pracy kluczowe wydają się najnowsze badania nt. migracji Polaków. Wynika z nich, że 12% aktywnych lub potencjalnie aktywnych zawodowo Polaków rozważa wyjazd do pracy zagranicę w ciągu najbliższego roku. To najniższy wynik w historii badania i o 7 p.p. mniejsze wskazanie niż na początku roku. Wyraźny wpływ na deklaracje Polaków może mieć rosnące zagrożenie terrorystyczne. Potencjalni emigranci jako miejsce docelowe nadal najczęściej wskazują Niemcy i Wielką Brytanię, ale oba kierunki znacznie straciły na zainteresowaniu. Na podium wśród krajów emigracji po raz pierwszy znalazły się Stany Zjednoczone. Wpływ na to może mieć deklaracja prezydenta-elekta USA o zniesieniu obowiązku wizowego dla Polaków.
O 22 p.p. spadła gotowość do emigracji osób w wieku 18-24 lata. Zdaniem dyskutantów jest to dobra wiadomość, która powinna mobilizować do kompleksowej opieki nad osobami młodymi, przygotowującymi się do wejścia na rynek pracy. Potrzeby stworzenia im takich warunków, aby mogli znaleźć na rynku miejsce dla siebie. Trzeba przy tym prowadzić z nimi dialog i słuchać ich potrzeb.
Trendy w zarządzaniu zasobami ludzkimi
Podczas konferencji omówiono również aktualne trendy w zarządzaniu zasobami ludzkimi. Magdalena Warzybok – dyrektor Praktyki Talent z Aon Hewiit oraz Michał Olbrychowski – lider zespołu Communications Consulting w Deloitte, zwrócili uwagę na potrzebę elastyczności w zatrudnieniu. Coraz częściej firmy dzielą sią na małe, wyspecjalizowane jednostki oddelegowane do prac projektowanych. Wymaga to rozwiniętych zasobów cyfryzacji jak również elastyczności ze strony pracodawcy oraz pracowników. Taka współpraca nie jest możliwa bez wzajemnego zaangażowania. O ile zaangażowanie pracodawcy jest w pewnym sensie oczywiste, o tyle zaangażowanie pracownika – a co za tym idzie lojalność – bywa na niskim poziomie. Według przeprowadzonych badań poziom zaangażowania pracowników w Polsce wynosi zaledwie 48% i jest najniższy wśród krajów emigracyjnych.
Pracodawcy, którzy inwestują w dobre warunki pracy oraz w relacje z pracownikami, otrzymują zwrot w postaci większej lojalności. Warto przy tym pamiętać, że młode pokolenie pracowników ma większe wymagania wobec swoich przełożonych, wychowani w świecie social mediów oczekują ciągłego dialogu. Zaledwie 50% firm pyta się pracowników (raz do roku) o poziom ich satysfakcji z pracy. Ci sami pracownicy jako konsumenci są pytani 3 razy do roku o zadowolenie
z wybranego produktu/usługi. Firmy powinny więc traktować pracownika jak swojego klienta – badać satysfakcję, doceniać i budować relację oraz lojalność. W tych aspektach może pomóc zaawansowana technologia – ankiety online, komunikatory itp. Nic jednak nie zastąpi dobrej rozmowy z szefem.
Co wpływa na rynek pracy i jaka jest jego przyszłość?
Podczas panelu dyskusyjnego Dokąd zmierza rynek pracy? pojawił się również wątek automatyki i jej wpływu na globalny rynek pracy. Jak mówił Krzysztof Bednarek – zastępca dyrektora Departamentu Ekonomicznego UE Ministerstwa Spraw Zagranicznych – digitalizacja pomimo tego, że napędza globalizację może również prowadzić do nierówności. Poprzez automatyzację inaczej będzie się rozkładała wartość w łańcuchu dostaw – na korzyść pierwszych i ostatnich faz, natomiast samo wytwarzanie będzie generowało mniej wartości. Firmy mogę więc chcieć inwestować w miejscach gdzie są bogate rynki zbytu, a nie tam, gdzie jest tania siła robocza. Przypuszczalnie to jest również zagrożenie dla Polski, ponieważ może być nam trudno wyjść z pułapki średniego dochodu. Nie należy zatem pomijać ryzyk związanych z digitalizacją, lecz odpowiednio zarządzić tym procesem.
Zdaniem dyskutantów można rozpatrywać automatyzację również jako kreatywną destrukcję – przestaniemy pewne elementy wykonywać ręcznie (czyli w danym obszarze zmniejsza się liczba etatów) ale pojawiają się nowe potrzeby a tym samym nowe etaty. Jednak, aby dobrze odpowiadać na postęp cyfryzacji i automatyzacji musimy już na etapie edukacji dzieci i młodzieży uczyć ich umiejętności miękkich – wyciągania wniosków, podejmowania decyzji.
Jak mówił Jacek Kowalski – członek Zarządu Orange Polska ds. zasobów ludzkich – pojęcie umiejętności miękkich jest szczególne istotne dla współczesnych managerów, którzy nie zawsze muszą być ekspertami w danej dziedzinie, wystarczy, aby posiadali umiejętności wielozadaniowości oraz kompetencje do prowadzenia zespołów. Przy zarządzaniu ważna jest również elastyczność – i to ze strony zarówno pracownika jak i pracodawcy. Ta elastyczność dotyka całego rynku poprzez pojawianie się m.in. takich pojęć jak ekonomia współdzielenia. Zdaniem dr hab. Katarzyny Śledziewskiej z Digital Economy Lab Polacy mają zasoby, którymi mogą się dzielić, a więc istnieje potencjał, aby rozwijać sharing economy. Jednak na tym etapie trudno powiedzieć, czy stanie się to zagrożeniem dla którejś z branż.
W aspekcie elastyczności i wielowymiarowości pracy zastanawiano się również nad adekwatnością systemu emerytalnego. Zdaniem Zbigniewa Derdziuka – członka zespołu Komitetu Dialogu Społecznego – mobilność pracowników, praca projektowa oraz rosnąca liczba osób pracujących jako „freelancerzy” wymusza niejako zmiany w zakresie reformy prawa pracy, tak aby przepisy przystawały do rzeczywistości.
Podczas dyskusji nt. kierunku, w którym zmierza rynek pracy Maciej Witucki zwrócił uwagę, że w ciągu ostatnich 10 lat więcej obywateli Ukrainy otrzymało pozwolenie na pobyt stały we Włoszech niż w Polsce. Jednocześnie do Polski przyjeżdżają osoby ze wschodu – głównie z Ukrainy – którzy są cenionymi pracownikami w Polskich firmach. Problemem pozostaje jednak nieuregulowana kwestia pozwoleń dla pracę i pobyt stały. Niezbędna wydaje się jest więc zmiana systemu prawnego dla Ukraińców, na taki, który będzie budował naszą gospodarkę (jak np. partycypacja pracowników ze wschodu w systemie emerytalnym).
Wszyscy prelegenci byli zgodni, że rozwijająca się automatyzacja nie spowoduje nagłego deficytu etatów w Polsce – wręcz przeciwnie może stworzyć dodatkowe możliwości pracy i świadczenia usług.
Zachęcamy do zapoznania się z materiałami konferencyjnymi. Prezentacje firm Aon Hewitt, Deloitte oraz Work Service, znajdują się w zakładce Analizy/raporty.